Ομιλία Δημάρχου στα εγκαίνια του χώρου πρασίνου GREENKEYS

Ομιλία του Δημάρχου Χαλανδρίου
κ.Γρηγόρη Επαμ.Ζαφειρόπουλου
κατά την παρουσίαση του Χώρου Πρασίνου GreenKeys και του σχεδίου στρατηγικής για τους χώρους πρασίνου της πόλης

 

Είμαι σήμερα στην ευχάριστη θέση να παραδώσω στους δημότες του Χαλανδρίου το χώρο πρασίνου που δημιουργήθηκε στο πλαίσιο του πρώτου Ευρωπαϊκού προγράμματος του Δήμου μας, του Green Keys.
Η μεγάλη επίδραση που έχουν οι χώροι πρασίνου στις κοινότητες που ζουν γύρω τους είναι ευρέως αναγνωρισμένη. Αποτελούν βασικό στοιχείο για τη δημιουργία ενός υγιούς και ισορροπημένου περιβάλλοντος παρόλα αυτά πολλές φορές λαμβάνονται ως δεδομένοι. Για το λόγο αυτό, οι χώροι πρασίνου συχνά αποτελούν ένα υποτιμημένο περιουσιακό στοιχείο για την αυτοδιοίκηση.
Θέλοντας να αντιστρέψει την κατάσταση αυτή, ο Δήμος Χαλανδρίου, με τη συμμετοχή του στο GreenKeys (Το αστικό πράσινο – κλειδί για τις βιώσιμες πόλεις), που υποστηρίζεται από τη κοινοτική πρωτοβουλία  Interreg III B CADSES, στοχεύει στην αναβάθμιση της ποιότητας ζωής στις αστικές περιοχές μέσα από την παροχή επαρκών από κοινωνικής, οικολογικής και οικονομικής απόψεως χώρων πρασίνου.
Ειδικότερα, οι τρεις βασικοί στόχοι του προγράμματος GreenKeys είναι:
1.Η παροχή κινήτρων για διαρθρωτικές αλλαγές στις πόλεις, όπου θα εφαρμοστούν τα πιλοτικά προγράμματα.
2. Η ανάπτυξη μιας δεξαμενής πράσινων στρατηγικών  η οποία θα συμπληρωθεί από τις εμπειρίες όλων των εταίρων καθ’όλη τη διάρκεια του προγράμματος και από την οποία θα μπορούν να αντληθούν – στο μέλλον – επιτυχημένες δράσεις τόσο από τις πόλεις-μέλη του δικτύου όσο και από άλλες πόλεις ανά την επικράτεια του CADSES και τέλος,
3. Η προώθηση της μεταφοράς γνώσεων μέσω του δικτύου του προγράμματος, με την ενθάρρυνση της ανταλλαγής των διεθνικών εμπειριών επαρκούς χρηματοδότησης των αστικών χώρων πρασίνου για μια ισόρροπη ανάπτυξη.
Το μεγαλύτερο τμήμα του προγράμματος GreenKeys αφορά το σχεδιασμό και υλοποίηση τοπικών πιλοτικών προγραμμάτων σε κάθε συμμετέχουσα πόλη. Στα πλαίσια αυτά, ο Δήμος Χαλανδρίου, σχεδίασε την ανάπλαση ενός χώρου επιχειρώντας μια ολοκληρωμένη προσέγγιση που θα σέβεται το περιβάλλον χωρίς να υπολείπεται η αισθητική αναβάθμιση του χώρου. 
 Ο χώρος που επιλέχθηκε βρίσκεται στο Ο.Τ.36α, που περικλείεται από τις οδούς Παλαιολόγου – Παπαρηγοπούλου – Σόλωνος – Αβέρωφ, σε μια περιοχή με έντονο περιβαλλοντικό στρες. Ο σχεδιασμός βασίστηκε στην ιδέα της περιβαλλοντικής “οικονομίας”.  
 Η Χρήση Ενδημικής Βλάστησης στο Σχεδιασμό των Αστικών Χώρων Πρασίνου, έχει σαν απώτερο στόχο την μείωση του κόστους υλοποίησης και συντήρησης και ταυτόχρονα τον περιορισμό των χρησιμοποιούμενων φυσικών πόρων
Η ενδημική βλάστηση χρησιμοποιήθηκε τόσο για την αύξηση του δείκτη βιοπικοιλότητας όσο και για την αντικατάσταση τεχνητών υλικών στο σχεδιασμό του χώρου (π.χ. δημιουργία διαδρόμων, φραχτών, ηχοπετασμάτων, κλπ). Επίσης, τα φυτά επιλέχθηκαν όχι μόνο λόγω της προσαρμοστικότητας στο κλίμα της περιοχής (μειωμένες απαιτήσεις σε πότισμα, λιπάσματα, κλπ) αλλά και με τρόπο που να προσφέρουν αισθητικό αποτέλεσμα καθ’ όλες τις εποχές του χρόνου.
 Σκοπός μας είναι η διερεύνηση της βιωσιμότητας ενός τέτοιου χώρου και της αξίας που θα προσδώσει στην ευρύτερη περιοχή καθώς και η εξαγωγή οδηγιών για πρακτικές καλής διαχείρισης και λειτουργίας των χώρων πρασίνου, οι οποίες θα μπορούν να εφαρμοστούν και σε άλλα σημεία της πόλης μας.
Η ανάπλαση του χώρου πρασίνου, όμως, δεν είναι το μοναδικό όφελος που μας αφήνει το πρόγραμμα GreenKeys.
Κάτω από το διακριτικό τίτλο «Το αστικό πράσινο – κλειδί για βιώσιμες πόλεις» , η διεπιστημονική ομάδα του Δήμου Χαλανδρίου συνέταξε επίσης, το σχέδιο για την πρώτη στρατηγική της πόλης που αφορά τη διαχείριση των χώρων πρασίνου.
Η Στρατηγική για τους χώρους πρασίνου του Χαλανδρίου είναι ένα πρώτο βήμα για το σχεδιασμό ενός γενικού τοπικού πλαισίου ανάπτυξης και θα αποτελέσει ένα σημαντικό τμήμα κατά τη δημιουργία μιας ευρύτερης περιβαλλοντικής στρατηγικής για την πόλη. Θα περιέχει τους γενικούς στόχους, τις μεσοπρόθεσμες επιδιώξεις και τις δράσεις εκείνες που θα αναπτυχθούν τα επόμενα χρόνια.
 Ο χρονικός ορίζοντας για την ολοκλήρωση (σχεδιασμός, υλοποίηση και αξιολόγηση) της προτεινόμενης στρατηγικής εκτιμάται ότι θα καλύψει μια περίοδο επτά περίπου χρόνων, μετά την οποία η στρατηγική θα πρέπει να αναθεωρηθεί ώστε να απαντά στις τρέχουσες προκλήσεις της εποχής, τις ανάγκες και τις απαιτήσεις.
 Διαφορετικοί κοινωνικοί εταίροι θα εμπλακούν στην ολοκλήρωση και εφαρμογή της εν λόγω στρατηγικής και αναμένεται να συμβάλλουν με ιδέες, προτάσεις και δράσεις στην επιτυχία της.
Τα σημαντικότερα βήματα στην κατάστρωση της προτεινόμενης στρατηγικής μπορούν να συνοψιστούν ως εξής:
 Δημιουργία Σχεδίου Στρατηγικής από την ομάδα GreenKeys του Δήμου (είναι το σχέδιο που κρατάτε στα χέρια σας)
 Δημόσια διαβούλευση  (ξεκινά από αύριο – 5 Ιουνίου, η στρατηγική καθώς και το ερωτηματολόγιο που τη συνοδεύει, θα βρίσκονται ανηρτημένα στην ιστοσελίδα του Δήμου)
 Τελικό κείμενο στρατηγικής
 Υιοθέτηση της στρατηγικής από το Δημοτικό Συμβούλιο
 Εφαρμογή – Παρακολούθηση – Αξιολόγηση
Η ανάπτυξη της στρατηγικής βασίστηκε στη δέσμευση της διοίκησης για «Διαφύλαξη και διατήρηση των υπαρχόντων χώρων πρασίνου στη πόλη, δημιουργία νέων και  ανάπτυξη τους  κατά τέτοιο τρόπο ώστε να παρέχουν ένα περιβάλλον, στο οποίο να αξίζει να ζεις, για τους πολίτες μας και ένα παιδότοπο για το παιδιά μας»
 Η ομάδα GreenKeys του Δήμου εργάστηκε πάνω σε αυτή τη λογική και εξήγαγε τους βασικούς στόχους αναφορικά με τη διαχείριση των χώρων πρασίνου της πόλης. Οι στρατηγικοί στόχοι που αναγνωρίστηκαν και προτείνονται είναι οι ακόλουθοι:
 Προστασία και απόκτηση
 Βελτίωση της ποιότητας
 Προσβασιμότητα
 Συμμετοχή
Η δημιουργία, εφαρμογή και υλοποίηση της στρατηγικής δεν πρέπει και δεν θα είναι αποκλειστική ευθύνη μιας και μόνης δημοτικής υπηρεσίας. Είναι επιτακτική η ανάγκη να έρθουν κοντά όλες οι υπηρεσίες με τους πολίτες και τους τοπικούς φορείς προκειμένου το αποτέλεσμα της προσπάθειας αυτής να είναι το βέλτιστο δυνατό.
 Για τη δημιουργία μιας σταθερής βάσης πάνω στην οποία θα αναπτυχθεί η στρατηγική αυτή η δημιουργία ενός εμπεριστατωμένου σχεδίου δράσης αποτελεί καταλυτικό παράγοντα. Έτσι, οι τέσσερεις βασικοί στόχοι, μπορούν να αναλυθούν περαιτέρω ώστε να αντανακλούν τις επιδιώξεις που θα καθορίσουν και τις τελικές δράσεις της στρατηγικής.

 

Προστασία και απόκτηση
 Ικανοποίηση των τρεχουσών αναγκών και απαιτήσεων: διασφάλιση των υπαρχόντων χώρων πρασίνου,
 Ικανοποίηση των μελλοντικών αναγκών και απαιτήσεων: ενσωμάτωση της στρατηγικής για τους χώρους πρασίνου στο Επιχειρησιακό Σχέδιο του Δήμου και στην Αναθεώρηση του Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου,
 Απόκτηση περισσότερων χώρων πρασίνου: χρηματοδότηση για την αγορά ιδιωτικής γης και απόδοσή της σε δημόσια χρήση,
 Δημιουργία περισσότερων χώρων πρασίνου: ‘εφεύρεση’ νέων αντιλήψεων και προσεγγίσεων για τους χώρους πρασίνου.

 

Βελτίωση της ποιότητας
 Διατήρηση ενός ελάχιστου επιπέδου ποιότητας,
 Βελτίωση των φυσικών και αστικών χώρων πρασίνου, συμπεριλαμβανομένων και των περιαστικών πράσινων δομών,
 Αύξηση της φυτοκάλυψης και πολλαπλασιασμός της οπτικής παραμέτρου του εξωραϊσμού,
 Εμπλουτισμός του δείκτη βιοποικιλότητας: χρήση πολλαπλών φυτών ειδών στο σχεδιασμό των χώρων πρασίνου,
 Αειφορικός σχεδιασμός: σχεδιασμός που θα περιλαμβάνει τη χρήση προσαρμοσμένων στις τοπικές συνθήκες φυτών, εξοπλισμό και υλικά φιλικά προς το περιβάλλον,
 Κατάρτιση διαδικασιών παρακολούθησης και ελέγχου για την εγγύηση του διηνεκούς του επιπέδου της ποιότητάς τους,
 Επένδυση σε εξοπλισμό: πιο ασφαλείς και φιλικοί χώροι πρασίνου για τους χρήστες τους,
 Ανάπτυξη σχεδίων συντήρησης: εισαγωγή νέων εννοιών και εκμετάλλευση των χώρων πρασίνου και για άλλες χρήσεις.

 

Προσβασιμότητα
 Ίσες ευκαιρίες: διασφάλιση της πρόσβασης όλων των πολιτών στους χώρους πρασίνου μέσα σε ένα μέγιστο χρονικό διάστημα,
 Επενδύσεις στις υποδομές: μικρές ή μεγαλύτερες παρεμβάσεις
 που θα διευκολύνουν τις μετακινήσεις των πολιτών-χρηστών των χώρων πρασίνου (ειδικά για άτομα με ειδικές ανάγκες),
 Προώθηση της βιώσιμης κινητικότητας: δημιουργία καλύτερων συνδετικών δομών είτε μέσω πεζοδρόμων είτε μέσω ποδηλατοδρόμων

 

Συμμετοχή
 Ευαισθητοποίηση: διοργάνωση μιας σειράς εκστρατειών ενημέρωσης και εκδηλώσεων με τη χρήση και των νέων τεχνολογιών,
 Προώθηση της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης: εκπαίδευση της νέας γενιάς ενεργών και παραγωγικών πολιτών ώστε να είναι σε θέση να ηγηθούν παρόμοιων δράσεων τα επόμενα χρόνια,
 Εμπλοκή κοινωνικών ομάδων: τοπικοί σύλλογοι και ομάδες εθελοντών θα μεταφέρουν γνώσεις, ενδιαφέροντα και θα μεταλαμπαδεύσουν το αίσθημα της κοινής ευθύνης στους υπόλοιπους πολίτες,
 Ζωντανό εργαλείο: οι κάτοικοι γύρω από τους χώρους πρασίνου είναι και οι κύριοι χρήστες τους και έχουν τις περισσότερες γνώσεις για τα χαρακτηριστικά, τα προβλήματα και τις ανάγκες τους, περισσότερο ακόμη και από τις υπηρεσίες του Δήμου,
 Εμπλοκή κοινωνικών εταίρων: απόκτηση εμπράγματης βοήθειας και πόρων για τη συντήρηση των χώρων πρασίνου,
 Διαδικασία δημόσιας διαβούλευσης: απόδειξη ότι η γνώμη των πολιτών είναι σημαντική για τη διοίκηση.

 

Η στρατηγική για τους χώρους πρασίνου της πόλης προσπαθεί, πέραν των συγκεκριμένων των στόχων που θέτει, να εισάγει και ένα νέο τρόπο σκέψης στις διαδικασίες άσκησης πολιτικής και λήψης αποφάσεων στην πόλη και να δώσει το έναυσμα για την έναρξη μιας πολιτικής επικοινωνίας και διαλόγου για τα θέματα βιωσιμότητας που απασχολούν το Χαλάνδρι.
 Η στρατηγική θα εφοδιάσει το δήμο με ένα εργαλείο που θα τον βοηθήσει να αναπτύξει και να βελτιώσει τους χώρους πρασίνου σε παράγοντες-κλειδιά για μια βιώσιμη και δραστήρια πόλη.
Αλλά και κάθε δήμος θα πρέπει να αναπτύξει τη δική του στρατηγική και να θέσει τους δικούς του στόχους ανάλογα με τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης. Για να επιτύχει τους στόχους αυτούς είναι απαραίτητη η ενεργοποίηση κάθε δυνατής πηγής συνεισφοράς – και ιδιαίτερα από την τοπική κοινωνία – προκειμένου να υλοποιήσει τις ιδέες, τα σχέδια και τις πολιτικές που οραματίζεται.
Ωστόσο, η αναβάθμιση του αστικού περιβάλλοντος είναι μια διαρκής και επίπονη διαδικασία, που απαιτεί συνοχή μεταξύ των εμπλεκόμενων μερών, καινοτόμους σχεδιαστές και αφοσιωμένους πολίτες, αλλά πάνω απ’ όλα πολιτική συνείδηση, υπεύθυνη, αποτελεσματική και τολμηρή διοίκηση.
 Το πρόγραμμα GreenKeys έδωσε στο Χαλάνδρι τη μοναδική ευκαιρία να δουλέψει επιτυχώς προς αυτή την κατεύθυνση μέσα από την ανάπτυξη μιας ισχυρής στρατηγικής για τους χώρους πρασίνου με συγκεκριμένους στόχους, ανάλυση και αποτίμηση της υπάρχουσας κατάστασης και των μελλοντικών απαιτήσεων ώστε να μπορεί να ελπίζει σε μια αποτελεσματική υλοποίηση των στόχων που έχει θέσει.