«Μοναξιά σε συνθήκες πανδημίας»
Η δημοτική σύμβουλος Χαλανδρίου, εντεταλμένη για τα ΚΑΠΗ, και επιστήμων κοινωνικής πολιτικής Ευγενία Κατούφα καταγράφει στο άρθρο της «Μοναξιά σε συνθήκες πανδημίας» τις ψυχολογικές πιέσεις που αντιμετωπίζουν κατά το διάστημα του εγκλεισμού κυρίως οι ηλικιωμένοι συμπολίτες μας και προτείνει τρόπους να τους συνδράμουμε.
Γράφει η κ. Κατούφα:
Η απομόνωση που βιώνουμε όλοι/ες τον τελευταίο καιρό έχει σκοπό να μας γλυτώσει από την πανδημία του κορονοϊού, όμως μπορεί να προκαλέσει άλλα προβλήματα που ενδεχομένως να είναι εξίσου επιβαρυντικά. Ζούμε σε ένα περιβάλλον καθαρό, αμόλυντο, αποστειρωμένο, αλλά οδυνηρά άδειο και αφιλόξενο.
Η κίνηση απαγορεύεται, η οικονομική δραστηριότητα έχει ανασταλεί, η ζωή είναι σε στασιμότητα, η επικοινωνία με τους συγκατοίκους -αν γίνεται- γίνεται από απόσταση, η αγκαλιά με αγαπημένους μας αναβάλλεται, κάποιες φορές συνυπάρχουν και προβλήματα ιατρικής ή νοσηλευτικής φροντίδας που τώρα δεν μπορούν να ικανοποιηθούν.
Το κυριότερο πρόβλημα κατά τη γνώμη μου είναι η μοναξιά. Εκεί που είχες χίλιες δουλειές και ο χρόνος δεν σου έφτανε να τις κάνεις, τώρα είσαι καταδικασμένος στην απόλυτη απραξία, την αδυναμία να βρεις διεξόδους και την απελπισία από την άγνοια της εξέλιξης. Οι ηλικιωμένοι βιώνουν τη μοναξιά ακόμη περισσότερο, τώρα που είναι κλειστές οι δομές (ΚΑΠΗ) οι οποίες σε άλλες περιόδους τους πρόσφεραν ευκαιρίες ομαδικότητας, διασκέδασης, και ανακούφισης, όπως επίσης τα καφενεία και άλλα καταστήματα.
Πολλά αρνητικά συναισθήματα και ερωτήματα βασανίζουν την ψυχή τους:
- Γιατί συμβαίνει αυτή η αδικία;
- Τι έφταιξα εγώ και βασανίζομαι έτσι;
- Μήπως δε φέρθηκα καλά στα παιδιά μου ή στους γονείς μου;
- Μήπως τα παιδιά και τα εγγόνια μου δε με αγαπούν αρκετά ώστε να διακινδυνεύσουν να έρθουν να με δουν;
- Μήπως κόλλησα τον ιό και δεν το ξέρω;
- Μήπως πεθάνω μόνος/η;
- Μήπως αυτοί που νόμιζα φίλους δεν είναι πραγματικοί φίλοι;
Μαζί μ’ αυτά είναι πιθανόν να αναβιώνουν τραυματικές εμπειρίες, επώδυνες αναμνήσεις, ενοχές που ήταν καταχωνιασμένες στο υποσυνείδητο, ματαιώσεις και ανικανοποίητες επιθυμίες. Φόβος, θυμός, αίσθημα απειλής από τις συχνές ειδήσεις καταστροφής και οδύνη για τους συνανθρώπους σε άλλα μέρη του πλανήτη, σκέψεις που τους φέρνουν αντιμέτωπους με τον εαυτό τους και εκκρεμότητες, συνειδητοποίηση για ελαττώματα ή λάθη τώρα είναι ακόμα δυσκολότερα στη διαχείριση.
Αρχίζει η ανησυχία για το νόημα της ζωής, απογοήτευση για όσα αγωνιστήκαμε μέχρι τώρα, αϋπνίες, πόνος της ψυχής, κενό στην καρδιά, σφίξιμο στον λαιμό, όνειρα που γίνονται εφιάλτες, άγχος, πανικός και τελικά περισσότερη κρίση.
Όλα αυτά είναι πιθανόν να οδηγήσουν σε πράξεις ασυνήθιστες όπως υπερκατανάλωση φαγητού, τσιγάρων ή αλκοόλ, μείωση της κινητικότητας, δυσκολία στην εκτέλεση πράξεων της καθημερινότητας και, όπως λένε οι ειδικοί, μπορούν να εξελιχθούν σε χρόνιες αγχωτικές καταστάσεις με συνέπειες στην αρτηριακή πίεση, στην καρδιά και στο ανοσοποιητικό μας σύστημα, ενώ δεν αποκλείονται και απονενοημένες ενέργειες.
«Δεν θέλουμε να ξοδεύεστε και να οργανώνετε μεγάλα και σπουδαία. Θέλουμε να νιώθουμε ότι μας νοιάζεστε!», ήταν η φράση που είχε πει ο κ. Πέτρος Χλης, ένα τα μέλη του Κεντρικού ΚΑΠΗ. Σ’ αυτές τις συνθήκες λοιπόν μια απλή καθημερινή πράξη, όπως ένα τηλεφώνημα μπορεί να αποδειχτεί εύκολη και αποτελεσματική λύση. Με ένα τηλεφώνημα επιβεβαιώνεις στον μοναχικό και τον ηλικιωμένο ότι η πολιτεία δεν τον ξεχνάει, δεν αδιαφορεί, δεν αγνοεί την προσφορά του στα χρόνια της δουλειάς και της κοινωνικής του δράσης.
Αξιοποιώντας τις συμβουλές ειδικών επιστημόνων, μπορούμε να τους επιστήσουμε την προσοχή στο να αποφεύγουν τις στρεσογόνες ενέργειες όπως η συνεχής παρακολούθηση ειδήσεων και εκπομπών ή συζητήσεων σχετικών με την εξέλιξη της πανδημίας και οπωσδήποτε να μην τις αποδέχονται χωρίς κριτική, ή αμφισβήτηση.
Να τους βοηθήσουμε να συνειδητοποιήσουν ότι και άλλοι άνθρωποι αισθάνονται μοναξιά και να τους παρακινήσουμε να σκεφτούν ποια είναι τα υποστηρικτικά πρόσωπα στη ζωή τους ώστε να απευθύνονται σε αυτά. Να θυμηθούν πρόσωπα από το μακρινό παρελθόν, να προσπαθήσουν να επικοινωνήσουν για να μάθουν τι κάνουν πού βρίσκονται, πώς βιώνουν εκείνοι τη δύσκολη αυτή κατάσταση.
Δεν είναι κακό να νιώσουμε συμπάθεια για τον εαυτό μας, όπως νιώθουμε για τους άλλους, ακόμα και να κλάψουμε, αλλά να μην αποδεχτούμε τη μοναξιά ως σταθερό και μοναδικό τρόπο της υπόλοιπης ζωής μας. Να σκεφτούμε μήπως αυτή η αναγκαστική απομόνωση είναι και μια ευκαιρία για πιο βαθιά επικοινωνία με τα αγαπημένα πρόσωπα της ζωής μας, για έναν πιο συναισθηματικό διάλογο, για εκμυστηρεύσεις και εκφράσεις που κρέμονταν στα χείλη αλλά δεν τόλμησαν να βγουν; Μια ευκαιρία να εντοπίσουμε προβλήματα, να λύσουμε διαφορές ή παρεξηγήσεις και επιστρατεύοντας το χιούμορ να καταβάλλουμε προσπάθειες για να τα διορθώσουμε.
Χρήσιμος είναι ένας απολογισμός ζωής, αλλά και ένα πρόγραμμα ζωής με αισιοδοξία για το άμεσο και το απώτερο μέλλον. Επίσης να έχουμε κάπου πρόχειρα το τηλέφωνο της υπηρεσίας του Δήμου ή όποιας άλλης γραμμής βοήθειας για να ζητήσουμε υποστήριξη όποτε τη χρειαστούμε.
Ωστόσο κάποιοι είναι τόσο «πεσμένοι» που αδυνατούν να σηκώσουν το τηλέφωνο για να απευθυνθούν στις ενδεδειγμένες υπηρεσίες. Κάποιοι άλλοι σκέφτονται «εγώ δε ζήτησα ποτέ βοήθεια από καμιά υπηρεσία, δε μπορώ να εμφανιστώ σε τέτοια κατάντια τώρα», ή επίσης «μπορεί κάποιοι άλλοι να έχουν περισσότερο ανάγκη τις υπηρεσίες αυτές».
Γι’ αυτό είναι απαραίτητο όσοι/ες μπορούμε (επαγγελματίες και εθελοντές) να ενημερώσουμε ότι υπάρχουν αυτές οι γραμμές, να τους παρακινήσουμε να τις χρησιμοποιήσουν, υπενθυμίζοντας ότι κι εκείνοι δούλεψαν και πάλεψαν ώστε να υπάρχει το κράτος πρόνοιας.
Τώρα είναι η ώρα να το χρησιμοποιήσουν όχι μόνο γιατί έχουν αυτό το δικαίωμα, αλλά και την υποχρέωση να δώσουν το καλό παράδειγμα και στους άλλους! Και φυσικά, όσοι/ες μπορούμε, να κάνουμε αυτό το ευεργετικό τηλεφώνημα στους ηλικιωμένους γονείς μας, στους θείους, τους γείτονες, συγχωριανούς ή παλιούς συναδέλφους και να τους παρακινήσουμε να το κάνουν κι εκείνοι.