Η χρησιμότητα της τέχνης στην τρίτη ηλικία
Αν γενικά για τον άνθρωπο η τέχνη είναι έκφραση, επικοινωνία, δημιουργία, για την τρίτη ηλικία είναι κάτι περισσότερο, είναι ΑΝΑΓΚΗ, όπως απέδειξε η έρευνα που έγινε μεταξύ των μελών των ΚΑΠΗ Χαλανδρίου.
Άνθρωποι που έχουν νιώσει όλα τα είδη των συναισθημάτων, χαρά, λύπη, αγωνία, απογοήτευση, πένθος, κ.λ., έχουν λάβει τις αποφάσεις τους για τη θέση τους μέσα στην κοινωνία, έχουν βάλει σε τάξη τα θέματα της ψυχής τους, έχουν κατασταλάξει στο νόημα της ζωής, ζητούν στα υστερνά να έχουν ρόλο και θέση μέσα στη δράση, στην αναγέννηση στα συναισθήματα που προσφέρει η τέχνη. Έρχονται με τρεμάμενα χέρια και πόδια, με κορμί που στηρίζεται πολλές φορές σε μπαστουνάκι ή σε άλλο κορμί, αλλά με αποφασιστικότητα για συμμετοχή, για δουλειά, όσο επίπονη και αν είναι αυτή. Το βλέμμα τους, το πείσμα τους, η καρτερικότητα που δείχνει καθένας και καθεμία είναι σαν να βροντοφωνάζει: Είμαι ακόμα εδώ, ζω, εκφράζομαι, δημιουργώ, μπορώ να είμαι χρήσιμος, αποδεικνύω ότι αξίζω, προσελκύω το ενδιαφέρον σας, μου δίνει ζωή το χειροκρότημά σας, προσφέρω, είμαι χρήσιμος, μπορώ να δώσω και να πάρω, έχω ακόμα ρόλο μέσα στην κοινωνία…
Αυτές ήσαν κάποιες εντυπώσεις από την επαφή με ηλικιωμένους που συμμετέχουν σε καλλιτεχνικές δράσεις, ωστόσο θελήσαμε να τις επιβεβαιώσουμε κάνοντας μια μικρή έρευνα ανάμεσα στα μέλη των ΚΑΠΗ Χαλανδρίου. Μοιράσαμε λοιπόν ερωτηματολόγιο, στο οποίο απάντησαν περίπου 80 άτομα. Απ’ αυτά 18% ήσαν άντρες και 82% γυναίκες. Οι ηλικίες τους κυμαίνονται μεταξύ 61-70: 34%, 71-80: 28%, 81-90: 20% και 91+: 4%.
Ως προς τις μορφές τέχνης στις οποίες συμμετέχουν, οι απαντήσεις ήταν ποικίλες. Πολλά άτομα δήλωσαν περισσότερες από μία τέχνη, ωστόσο 60,7% δήλωσαν ότι συμμετέχουν σε Χορωδία, 23,2% κάνουν χορό, 23,2% θέατρο, 23,1% ζωγραφική, 19,6% χειροτεχνία (κυρίως κόσμημα), 19,5% πλέξιμο, 16% ποίηση, 14,3% τραγούδι, 10,7% αρθρογραφία, , 8,9% μουσικά όργανα, 8,8% ζωγραφική σε ξύλο, 7,5% λογοτεχνία, 7,4% μπατίκ, 7,1% φωτογραφία, 5,3% ψηφιδωτά, 1,2% παλαίωση επίπλων, 1,2% αγιογραφία, και 1,2 συλλογή γραμματοσήμων.
Στην ερώτηση «Τι σας προσφέρει η ενασχόληση με την τέχνη» απάντησαν ως εξής:
Περνώ δημιουργικά το χρόνο μου 42%
Συναντώ φίλους/ες 37%
Η τέχνη μακραίνει τη ζωή 35%
Η τέχνη με ψυχαγωγεί 34%
Ο/Η εκπαιδευτής/τρια επιδρά θετικά στη ψυχολογία μου 29%
Η τέχνη δίνει ποιότητα στη ζωή μου 28%
Μου δίνει υγεία 27%
Μου δίνει ευκαιρίες για πνευματική ανάπτυξη 23%
Moυ δίνει γνώσεις 20%
Είναι ευκαιρία για έκφραση συναισθημάτων 19%
Σκοπεύω να την αξιοποιήσω για να κερδίσω χρήματα 5%
Αξίζει όμως να μάθουμε πώς περιγράφουν οι ίδιοι/ες τα οφέλη που έχουν από την ενασχόλησή τους με την τέχνη.
ΑΝΝΑ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΙΔΟΥ: Στο δημοτικό σχολείο η δασκάλα δεν με άφηνε να τραγουδώ και είχα κόμπλεξ για τη φωνή μου. Η συμμετοχή μου στη χορωδία, με την ενθάρρυνση και τα μπράβο της διευθύντριας με ξανάφερε κοντά στη μουσική, που μου δίνει ψυχική ηρεμία και επηρεάζει θετικά όλες μου τις δραστηριότητες. Περιμένω σαν μικρό παιδί την ημέρα που θα έρθω στην πρόβα και αυτή η προσμονή μου δίνει χαρά, ικανοποίηση και δημιουργία.
ΣΤΕΛΙΟΣ ΣΓΟΥΡΟΣ: Είναι μια εποικοδομητική απασχόληση, ψυχαγωγία, ευχαρίστηση… Συναναστρέφομαι με ανθρώπους που έχουν το ίδιο ενδιαφέρον για το τραγούδι. Μας συνδέει η μουσική!
ΜΠΕΤΗ ΠΑΠΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ: Είναι ό,τι ωραιότερο έχει συμβεί στη ζωή μου. Συναντώ ωραίους ανθρώπους!
ΜΑΚΗΣ ΣΠΑΘΩΝΗΣ: Η τέχνη μακραίνει τη ζωή. Ζω με το τραγούδι!
ΕΥΓΕΝΙΑ ΚΟΤΑΡΙΝΗ:Η χορωδία είναι ανακούφιση, ξεκούραση, χαρά!
ΝΤΙΝΑ ΚΟΥΡΗ: Παίρνω χαρά, απόλαυση, ικανοποίηση. Μια ώρα που ξεχνάς τα προβλήματα.
ΓΕΩΡΓΙΑ ΓΡΗΓΟΡΟΠΟΥΛΟΥ: Η χορωδία είναι τρόπος αναψυχής και γαλήνης. Μου διώχνει τις στενοχώριες. Ήταν αυτό που έψαχνα όταν βγήκα στη σύνταξη.
ΣΠΥΡΟΣ ΠΟΥΛΗΣ: Είναι έκφραση συναισθημάτων και διατήρηση της ιστορικής μνήμης και της ελληνικής παράδοσης
ΧΑΡΙΛΑΟΣ ΚΙΟΥΣΗΣ: Συλλέγω γραμματόσημα για να μαθαίνω και να μεταδώσω γνώσεις στα εγγόνια μου.
ΤΟΥΛΑ ΑΓΙΩΤΗ: Αισθάνομαι ανανέωση, νιώθω χρήσιμη
ΤΑΣΟΣ ΦΑΝΟΣ: Η τέχνη σε κάνει καλλιτέχνη. Αυτό τα περιλαμβάνει ΟΛΑ!
Ας δούμε όμως τι λένε και οι διδάσκουσες τέχνη στα μέλη των ΚΑΠΗ:
ΑΣΠΑ ΑΝΩΓΕΙΑΤΗ (θεατρολόγος – συγγραφέας σκηνοθέτρια): Το θέατρο οξύνει τα μνήμη, βοηθάει τη συγκέντρωση, προωθεί την κατανόηση και την αποδοχή, βοηθάει στη δημιουργία σχέσεων, είναι φυγή από την πραγματικότητα, σωματική και συναισθηματική άσκηση, τονώνει τη συμμετοχή στη ζωή, δίνει χαρά και ψυχολογική υποστήριξη. Αυτές οι λειτουργίες είναι ιδιαίτερα χρήσιμες στην Τρίτη Ηλικία.
ΡΙΑ ΘΕΟΔΩΡΟΥ: (μουσικοπαιδαγωγός -διευθύντρια της Μικτής Χορωδίας
Τρίτης Ηλικίας 60+) Η συμμετοχή στην Χορωδία προσφέρει: Αυτοπεποίθηση, αυτοεκτίμηση, επιθυμία για γνώση, αγωγή της ψυχής αγάπη για ζωή, αφοσίωση στο στόχο, συλλογικότητα, αλληλεγγύη, νιάξιμο και φροντίδα ο ένας προς τον άλλον, ανάγκη του ανθρώπου για δημιουργία. Νοιώθω ευγνώμων για τα μαθήματα ζωής που λαμβάνω από τους ανθρώπους που βρίσκονται στην τρίτη ηλικία μεν, αλλά που αγαπούν τη ζωή σαν έφηβοι!
Χαρακτηριστική απόδειξη των ανωτέρω ήταν τα λόγια του 94χρονου ΝΙΚΟΥ ΚΟΤΤΑΡΑ που ερχόταν στη Χορωδία με ταξί σε όλες τις καιρικές συνθήκες. «Η συμμετοχή μου στη χορωδία είναι ζωή, ανάσα, χαρά χαμόγελο. Δε θέλω να χάσω πρόβα, γιατί μου αρέσει και δεν ξέρω πόσο θα ζήσω και για να το χαρώ…». Ο Ν. Κ. έφυγε πριν λίγους μήνες, αλλά πρόλαβε και γέμισε την ψυχή του με τη χαρά της συμμετοχής στη χορωδία 60+.
Ο φιλόσοφος Σενέκας έλεγε : Αλλοίμονο στον ηλικιωμένο που δεν έχει να επιδείξει τίποτε άλλο εκτός από τα χρόνια του. Και τα μέλη των ΚΑΠΗ Χαλανδρίου απαντούν και διδάσκουν με τη δράση και το κέφι τους.
ΕΥΓΕΝΙΑ ΚΑΤΟΥΦΑ
Εντεταλμένη δημοτική σύμβουλος για τα ΚΑΠΗ Χαλανδρίου