Συμβουλευτικό Κέντρο Γυναικών Χαλανδρίου – Παρενόχληση στο χώρο εργασίας
Το Συμβουλευτικό Κέντρο Γυναικών Χαλανδρίου, με αφορμή τη δημόσια συζήτηση που έχει ανοίξει περί παρενόχλησης (mobbing) και σεξουαλικής παρενόχλησης στο χώρο εργασίας, καταγράφει στο κείμενο που ακολουθεί τον ορισμό των παραπάνω εννοιών αλλά και τα δικαιώματα του θύματος στη μια και την άλλη περίπτωση.
Αναλυτικά σημειώνεται:
Με τον όρο παρενόχληση στο χώρο εργασίας (mobbing, κατά τη διεθνή ορολογία), νοείται οποιαδήποτε κατ’ επανάληψη υβριστική συμπεριφορά, εντός ή εκτός της επιχείρησης ή του οργανισμού, η οποία εκφράζεται με λόγια ή πράξεις, με εκφοβισμούς ή και τρόπους οργάνωσης της εργασίας και στοχεύει στη διαμόρφωση ενός εχθρικού, ταπεινωτικού περιβάλλοντος που προσβάλει την προσωπικότητα, την αξιοπρέπεια ή τη σωματική-ψυχική ακεραιότητα του εργαζομένου και ενδέχεται να θέσει σε κίνδυνο την εργασία του ή να διαταράξει το εργασιακό κλίμα.
Ο διεθνής όρος mobbing προέρχεται από την αγγλική λέξη mob = περικυκλώνω, επιτίθεμαι, ενοχλώ. Κατά το Γερμανό ψυχολόγο Leymann, έναν από τους εγκυρότερους σύγχρονους μελετητές της ψυχολογίας της εργασίας, το mobbing ορίζεται ως η εχθρική και ανήθικη επικοινωνία, η οποία κατευθύνεται με συστηματικό τρόπο από ένα ή λίγα άτομα κυρίως προς ένα άτομο το οποίο, λόγω της συστηματικής αυτής παρενόχλησης, ωθείται σε μια αβοήθητη και ανυπεράσπιστη θέση.
Πρόκειται για ηθική λοιπόν παρενόχληση, με τη μορφή ταπεινωτικής συμπεριφοράς, άνισης μεταχείρισης, προσβολών, απομόνωσης, εξώθησης σε σφάλματα, απειλών, άσκησης ψυχολογικής βίας, τοποθέτησης του εργαζομένου σε ανενεργή, ουσιαστικά, θέση, χωρίς αντικείμενο εργασίας ή ανάθεσης υπερβολικού όγκου εργασίας σε συνδυασμό με επιθετικής φύσης σχόλια για κακή απόδοση του εργαζομένου. Μπορεί επίσης να πάρει τη μορφή συστηματικής και διαρκούς επίθεσης σε βάρος προκαθορισμένου θύματος-εργαζομένου, ώστε το τελευταίο να ωθηθεί να εγκαταλείψει τη θέση εργασίας του.
Μπορεί να λάβει χώρα, είτε μεταξύ συναδέλφων, είτε μεταξύ ανωτέρου- κατωτέρου στην ιεραρχία. Αποτέλεσμα της παρενόχλησης αυτής είναι η προσβολή της ψυχικής ισορροπίας του εργαζομένου και της εργασιακής ειρήνης.
Δικαιώματα εργαζομένου:
- Καταγγελία του συμβάντος στον εργοδότη του (ή στην εκάστοτε διεύθυνση προσωπικού).
- Καταγγελία στο συνδικαλιστικό όργανο της επιχείρησης, για την οποία εργάζεται.
- Καταγγελία στο Συνήγορο του Πολίτη.
- Καταγγελία στο Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας, εφόσον θύτης είναι ο εργοδότης του.
- Επίσχεση εργασίας, μέχρι ο εργοδότης να εκπληρώσει την υποχρέωσή του να άρει τις παράνομες προσβολές που υφίσταται ο εργαζόμενος, λόγω της ψυχολογικής παρενόχλησης.
- Αγωγή αποζημίωσης για ηθική (ή και υλική) βλάβη, λόγω προσβολής της προσωπικότητας.
- Υποβολή μήνυσης κατά του θύτη.
Σεξουαλική παρενόχληση στο χώρο εργασίας
Χαρακτηρίζεται κάθε συμπεριφορά σεξουαλικού περιεχομένου (ενέργεια, σωματική/λεκτική επαφή), η οποία είναι ανεπιθύμητη και συνεπώς δυσάρεστη στον εργαζόμενο αποδέκτη. Χαρακτηριστικά στοιχεία στην περίπτωση αυτή αποτελούν η έλλειψη συναίνεσης του εργαζομένου, το ανεπιθύμητο της συμπεριφοράς του θύτη και ο εξαναγκασμός του θύματος να την υποστεί. Η εργασιακή καθημερινότητα του θύματος καθίσταται δυσάρεστη έως και αφόρητη, με συνέπειες στην ψυχική του υγεία και την εργασιακή του απόδοση. Ενδεικτικές συμπεριφορές αποτελούν οι προσωπικές συζητήσεις, η πρόθεση συναντήσεων εκτός χώρου εργασίας, οι ερωτήσεις σχετικά με σεξουαλικές εμπειρίες/προτιμήσεις.
Εργαζόμενος/η δέχεται σεξουαλική παρενόχληση από συνάδελφο – Αντιμετώπιση
Εργαζόμενος/η: πρέπει να κοινοποιήσει άμεσα την παρενόχληση που υπέστη στον εργοδότη του. Ο εργοδότης οφείλει να θωρακίσει το θύμα, λαμβάνοντας τα απαραίτητα μέτρα, π.χ. σύσταση στο θύτη, μετακίνησή του σε άλλη θέση εργασίας / τμήμα ή και καταγγελία της σύμβασης εργασίας, αν ο εργαζόμενος-θύτης δε συμμορφώνεται αναλόγως και συνεχίζει τις παρενοχλήσεις.
Αν ο εργοδότης δεν αντιδράσει όπως αρμόζει, ο/η εργαζόμενος/η μπορεί να ασκήσει αγωγή κατά του εργοδότη για παραβίαση της υποχρέωσης πρόνοιας και άνισης μεταχείρισης των εργαζομένων και καταχρηστική άσκηση του διευθυντικού δικαιώματος.
Επίσης, μπορεί να ζητήσει αποζημίωση για την αποκατάσταση της ηθικής βλάβης που υπέστη, καθώς η σεξουαλική παρενόχληση συνιστά προσβολή της προσωπικότητας και της αξιοπρέπειας.
Εργαζόμενος/η δέχεται σεξουαλική παρενόχληση από τον εργοδότη – Αντιμετώπιση
- Καταγγελία στο Συνήγορο του Πολίτη.
- Καταγγελία του συμβάντος στην Επιθεώρηση Εργασίας.
- Αγωγή άρσης και μη επανάληψης της σχετικής συμπεριφοράς, αν αυτή κριθεί ως μονομερής βλαπτική μεταβολή των όρων εργασίας του εργαζομένου.
- Αγωγή για αποζημίωση, λόγω ηθικής βλάβης (προσβολής της προσωπικότητάς του).