Η ΝΟΣΟΣ ΤΗΣ ΦΥΜΑΤΙΩΣΗΣ

Η ΝΟΣΟΣ ΤΗΣ ΦΥΜΑΤΙΩΣΗΣ

ΝΟΜΟΣ ΑΤΤΙΚΗΣ
ΔΗΜΟΣ ΧΑΛΑΝΔΡΙΟΥ
ΕΠΟΠΤΗΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΥΓΕΙΑΣ
Δ/ση: Αγ. Γεωργίου 30 & Αριστείδου,
Τ.Κ.:15234, Χαλάνδρι	Χαλάνδρι, 31/7/2012
ΤΗΛΕΦΩΝΟ: 213 2023882
FAX: 213 2023891
Email: irini.halatsi@www.chalandri.gr

Η νόσος της Φυματίωσης

Η ΝΟΣΟΣ:
Η φυματίωση είναι νόσημα που προκαλείται κυρίως από τον βάκιλο του Koch ή αλλιώς το «μυκοβακτηρίδιο» της φυματίωσης, το οποίο μικρόβιο μπορεί να προσβάλει οποιοδήποτε όργανο του σώματος, αλλά συνήθως προσβάλλει τους πνεύμονες.

ΜΕΤΑΔΟΣΗ:
Η μετάδοση γίνεται ΑΕΡΟΓΕΝΩΣ, από άτομο σε άτομο, με την εισπνοή σταγονιδίων που περιέχουν μυκοβακτηρίδια.

Τα άτομα με πνευμονική φυματίωση αποβάλλουν πολύ μικρά τέτοια σταγονίδια με τον βήχα, το φτάρνισμα και τη δυνατή ομιλία.

Η μόλυνση από το μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης ξεκινά όταν ένα ευπαθές άτομο εισπνεύσει με τον αέρα μολυσμένα σταγονίδια. Τα σταγονίδια εκτοξεύονται με το βήχα, το φτάρνισμα, την ομιλία.

Ο Βάκιλος του  Koch ζει για μερικές ώρες στο έδαφος ή στο πάτωμα του δωματίου ή στα οικιακά σκεύη (πιρούνια, κουτάλια, πιάτα), όμως η μόλυνση γίνεται κατά 98% από τους πνεύμονες με την αναπνοή σταγονιδίων που αποβάλλει ο ενήλικος άρρωστος

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΑΥΞΗΜΕΝΗΣ ΜΕΤΑΔΟΣΗΣ:
1. Η στενότητα και η διάρκεια της επαφής,
2. Ο βαθμός μολυσματικότητας του ασθενούς και
3. Το περιβάλλον στο οποίο έλαβε χώρα η επαφή
4. Ο συνωστισμός σε δωμάτια με κακό εξαερισμό όπου ευρίσκεται ο φυματικός ασθενής

Τα άτομα αυτά μεταδίδουν συνήθως τη νόσο στους ανθρώπους που είναι σε επαφή μαζί τους αρκετές ώρες κάθε μέρα. Αυτοί μπορεί να είναι η οικογένειά τους, οι φίλοι τους ή οι συνάδελφοι στη δουλειά.

ΠΡΟΛΗΨΗ ΜΕΤΑΔΟΣΗΣ:

Η φυματίωση μεταδίδεται μέσω του αέρα.
1. Το πιο σημαντικό είναι να ακολουθεί ο ασθενής σωστά την φαρμακευτική αγωγή
2. Κάλυψη στόματος με ένα μαντήλι κατά τον βήχα
3. Κατά το φτάρνισμα ή το έντονο γέλιο κάλυψη του στόματος και της μύτης και απόρριψής μαντιλιού στα απορρίμματα, σε κλειστή σακούλα
4.  Αποφύγετε της στενή επαφή με οποιονδήποτε πιθανό φορέα
 5. Συχνός αερισμός κλειστών χώρων 

 Δύο με τρεις εβδομάδες συνήθως μετά την έναρξη της θεραπείας, δεν
μεταδίδονται πια τα μυκοβακτηρίδια και με οδηγία ιατρού ο ασθενής μπορεί να επιστρέψει στις καθημερινές του ασχολίες κανονικά.

ΟΜΑΔΕΣ ΥΨΗΛΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ:

1. φορείς του HIV
2. άτομα που είναι γνωστό ότι βρίσκονται σε στενή επαφή με άρρωστο
που έχει μεταδοτική φυματίωση (πνευμονική)
3. βρέφη και μικράάτομα που μολύνθηκαν τα τελευταία 2 χρόνια
4. παιδιά, άτομα που πάσχουν από χρόνια νοσήματα
5. άτομα που έχουν εξασθενημένο αμυντικό σύστημα
6. ηλικιωμένα άτομα
7. άτομα που πάσχουν από διαβήτη, νεφρική ανεπάρκεια
8. άτομα που υποσιτίζονται, καπνίζουν και κάνουν κακή διατροφή
9. άτομα που λαμβάνουν φάρμακα όπως η κορτιζόνη
10. άτομα που κάνουν ενδοφλέβια χρήση ναρκωτικών

Στις ως άνω περιπτώσεις χορηγείται προληπτική φαρμακευτική
αγωγή, συνήθως για 6 μήνες. Αυτό ελαττώνει την πιθανότητα νόσησης,
χωρίς όμως να την αποκλείει.

ΕΞΕΤΑΣΗ:
1. Η εξέταση Mantoux είναι ο πιο συνηθισμένος τρόπος για να δούμε αν
κάποιος έχει μολυνθεί από το μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης. Είναι ένα
δερματικό τεστ που βασίζεται στην ενδοδερμική ένεση μικρής ποσότητας φυματινικής πρωτείνης και η αντίδραση στο τεστ διαβάζεται μετά από 2-3
ημέρες.
2. Ακτινογραφία του θώρακα

ΘΕΤΙΚΗ Mantoux:
 Το θετικό αποτέλεσμα είναι μια κόκκινη σκληρή πλάκα που δημιουργείται στο σημείο της ένεσης 48-72 ώρες αργότερα. Μπορεί όμως η θετική Mantoux να οφείλεται και σε μόλυνση από το μυκοβακτηρίδιο όταν:
1. έχει προκύψει μόλυνση από το μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης παλαιότερα, χωρίς απαραίτητα την εμφάνιση της νόσου.
2. η αντίδραση είναι μεγάλη
3. Κατόπιν του εμβολιασμού προκύπτει θετική Mantoux.
4. έχετε έρθει σε επαφή με άτομο που έχει μεταδοτική φυματίωση

ΓΕΝΙΚΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ:

1. πυρετός,
2. ρίγη,
3. νυχτερινές εφιδρώσεις,
4. απώλεια όρεξης, απώλεια βάρους,
5. ωχρότητα,
6. κόπωση,
7. δύσπνοια,
8. βήχας, βήχας με αίμα,
9. κοιλιακός πόνος,
10. πρήξιμο αδένων,
11. πρήξιμο κοιλιάς.
12. παραγωγικός, παρατεταμένος βήχας για περισσότερο από τρεις εβδομάδες

ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ:

Η φυματίωση διακρίνεται σε πνευμονική και εξωπνευμονική.
Ανάλογα με το όργανο που προσβάλλεται στη φυματίωση προκύπτουν και τα αντίστοιχα συμπτώματα.

Επί φυματίωσης:
1. στους πνεύμονες: κόπωση, απώλεια βάρους, εφίδρωση, δύσπνοια, άνοδος της θερμοκρασίας του σώματος, βήχας, αιμόπτυση.
2. στις ανώτερες αναπνευστικές οδούς: κόπωση, άνοδος της θερμοκρασίας του σώματος, απώλεια βάρους, εφίδρωση, βήχας, αιμόπτυση, βράχνιασμα ή δυσφαγία.
3. επί πλευρίτιδας: βήχας, δύσπνοια, θωρακικός πόνος.
4. στο ουροποιητικό: οσφυαλγία, συχνουρία, τσούξιμο, δυσουρία, αιματουρία, άνοδος της θερμοκρασίας του σώματος.
5. στο γεννητικό σύστημα:
στους άνδρες: συμπτωματολογία προστατίτιδας με συμπτώματα από τα ούρα πρήξιμο οσχέου,
στις γυναίκες: συμπτωματολογία σαλπιγγίτιδας με πόνο πρήξιμο κοιλιάς, διαταραχές εμμήνου ρήσεως.
6.στον σκελετό: άνοδος της θερμοκρασίας του σώματος, πόνοι στα κόκαλα, οσφυαλγία, διαταραχές κινητικότητας.
7.Επί φυματιώδους μηνιγγίτιδας: άνοδος της θερμοκρασίας του σώματος, πονοκέφαλος, ψυχικές διαταραχές, δυσκαμψία αυχένα, παραλύσεις.
8. στον εγκέφαλο:  άνοδος της θερμοκρασίας του σώματος, επιληψία, πονοκέφαλος, ψυχικές διαταραχές ή παραλύσεις.
9.στο γαστρεντερικό σύστημα: πρήξιμο κοιλιάς, κοιλιακός πόνος, διάρροια, δυσκοιλιότητα, αίμα στα κόπρανα, αύξηση της θερμοκρασίας, κόπωση, απώλεια βάρους, νυκτερινή εφίδρωση.
10.Επί φυματιώδους περιτονίτιδας: άνοδος της θερμοκρασίας του σώματος, κοιλιακός πόνος, πρήξιμο κοιλιάς, ασκίτης.
11.Επί φυματιώδους περικαρδίτιδας: άνοδος της θερμοκρασίας του σώματος, πόνος στο στήθος, δύσπνοια, βήχας.
12.στους οφθαλμούς: διαταραχές όρασης, πόνος, επιπεφυκίτιδα, άνοδος της θερμοκρασίας.
13. στα αυτιά: (φυματιώδους ωτίτιδας): βαρηκοΐα, έκκριση από το αυτί, ρήξη τυμπανικού υμένα, άνοδος της θερμοκρασίας.
14. στα επινεφριδία: επινεφριδιακή ανεπάρκεια με πτώση πίεσης, γαστρεντερικά συμπτώματα, αδυναμία, κράμπες, διαταραχές εμμήνου ρήσεως, ζάλη, αίσθημα παλμών, μυαλγίες, ψυχικές εκδηλώσεις, αλλοιώσεις χρώσεως από το δέρμα.
15. στο δέρμα: δερματικές αλλοιώσεις.
16. στους λεμφαδένες: πρήξιμο αδένων.
17. Σε διάσπαρτη φυματίωση: κόπωση, απώλεια βάρους, νυκτερινή εφίδρωση, δύσπνοια, άνοδος της θερμοκρασίας του σώματος, βήχας, κοιλιακός πόνος, πρήξιμο αδένων, πρήξιμο κοιλιάς.

ΛΑΝΘΑΝΟΥΣΑ ΦΥΜΑΤΙΚΗ ΛΟΙΜΩΞΗ:
Μετά την μόλυνση πολλοί άνθρωποι δεν αναπτύσσουν ποτέ φυματίωση, άλλοι όμως και ιδιαίτερα αυτοί που το αμυντικό τους σύστημα είναι εξασθενημένο μπορεί να αναπτύξουν φυματίωση κάποια στιγμή στο μέλλον. Αυτοί που μολύνονται δεν αισθάνονται άρρωστοι, δεν έχουν συμπτώματα, δεν μεταδίδουν τη νόσο και συνήθως έχουν θετική δερμοαντίδραση Mantoux. Τα άτομα αυτά λέμε ότι έχουν «λανθάνουσα φυματική λοίμωξη».

Η μόλυνση με το μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης δεν σημαίνει και νόσηση από αυτό.

Η ΑΣΘΕΝΕΙΑ:
Τα μυκοβακτηρίδια της φυματίωσης ενεργοποιούνται όταν το αμυντικό σύστημα δεν μπορεί να σταματήσει την ανάπτυξή τους. Τα ενεργά μυκοβακτηρίδια πολλαπλασιάζονται μέσα στον οργανισμό και προκαλούν νόσο. Μερικοί άνθρωποι αρρωσταίνουν σχεδόν αμέσως μετά την μόλυνση, άλλοι όμως μπορεί να αρρωστήσουν αργότερα, όταν για κάποιο λόγο εξασθενήσει το αμυντικό τους σύστημα.

ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟΣ:
Το εμβόλιο λέγεται BCG. Το εμβόλιο όμως δεν προσφέρει πλήρη προστασία όπως άλλα εμβόλια. Στην Ελλάδα το BCG περιλαμβάνεται στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών και γίνεται στην ηλικία των 6 ετών.
Ο εμβολιασμός προστατεύει από τη φυματίωση περίπου το 50% όσων εμβολιάζονται, αλλά προστατεύει σε πολύ υψηλό ποσοστό από τις βαριές μορφές της νόσου.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ:
Η φυματίωση σχεδόν πάντα μπορεί να θεραπευτεί, πρέπει όμως να λαμβάνονται περισσότερα από ένα φάρμακα και για σχετικά μεγάλο χρονικό διάστημα, διότι ο αριθμός των μικροβίων που πρέπει να
σκοτωθεί είναι μεγάλος αλλά και για να αποφευχθεί η ανάπτυξη στελεχών του μυκοβακτηριδίου που είναι ανθεκτικά σε κάποιο ή κάποια φάρμακα. Σήμερα κυκλοφορούν πολλά ανθεκτικά στελέχη και αυτό αποτελεί ένα σοβαρό πρόβλημα δημόσιας υγείας που αντιμετωπίζεται διεθνώς με ιδιαίτερη προσοχή.

Συνήθως, 2-4 εβδομάδες μετά την έναρξη θεραπείας με κατάλληλα φάρμακα, το άτομο που νοσεί δεν μεταδίδει πια τα μυκοβακτηρίδια στους άλλους. Έτσι, εάν το επιτρέπει η όλη του κατάσταση, σύμφωνα με το γιατρό του, μπορεί να επιστρέψει στις καθημερινές του ασχολίες.

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ:

Τα φάρμακα για τη φυματίωση είναι σχετικά ασφαλή. Κάποιες φορές μπορεί
να προκαλέσουν παρενέργειες. Μερικές από αυτές είναι πολύ ήπιες ενώ
άλλες είναι πιο σοβαρές. Ο θεράπων ιατρός πρέπει να ενημερώνεται άμεσα.
Παρενέργειες:
1.ανορεξία
2.ναυτία
3.εμετός
4.κιτρίνισμα του δέρματος ή των ματιών
5.πυρετός για περισσότερο από 3 ημέρες
6.κοιλιακός πόνος
7.δερματικό εξάνθημα
8.αιμορραγία που δε σταματά εύκολα
  9.διαταραχή της όρασης
10.βουητό στα αυτιά

Οι παρενέργειες είναι ήπιες και τις προκαλλεί το φάρμακο ριφαμπικίνη, όμως συνίσταται η συνέχιση λήψης φαρμακευτικής αγωγής.

ʼλλες παρενέργειες:
1. τα ούρα, το σάλιο ή τα δάκρυά  μπορεί να γίνουν πορτοκαλί
2. Φωτοευαισθησία. Απαραίτητη η χρήση αντηλιακού και η κάλυψη των εκτεθειμένων μερών του σώματος.
3. Μείωση αποτελεσματικότητας αντισυλληπτικών χαπιών. Θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί άλλος τρόπος αντισύλληψης

ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ:
Στις μέρες μας η φυματίωση αποτελεί μία από τις πιο εκτεταμένες και θανατηφόρες νόσους στον κόσμο. Ενώ η επίπτωση της φυματίωσης με την ανάπτυξη της ιατρικής και τη βελτίωση των συνθηκών υγιεινής έχει μειωθεί δραματικά στην Ευρώπη και στην Β. Αμερική, στον υπόλοιπο κόσμο συνεχίζει να αποτελεί μία από τις βασικότερες αιτίες θανάτου.

Η παράνομη εισδοχή μεταναστών μετά από παράκαμψη υγειονομικών ελέγχων από περιοχές της Αφρικής και των ανατολικών χωρών με υψηλό επιπολασμό της νόσου, έχει αυξήσει τα κρούσματα φυματίωσης στην κατηγορία αυτή των μεταναστών και αυτό πρέπει να το γνωρίζουν τα άτομα που προτίθενται να απασχολήσουν μετανάστες, ιδιαίτερα ως οικιακό προσωπικό.

Εάν ανήκετε σε ομάδα υψηλού κινδύνου για αυξημένη έκθεση σε μυκοβακτηρίδια πρέπει να υποβάλλεστε σε περιοδικούς ελέγχους με mantoux. O πρώτος έλεγχος στους τακτικά ελεγχόμενους λόγω επαγγέλματος ή συνθηκών ζωής, πρέπει να γίνεται σε δύο στάδια και η δεύτερη δερμοαντίδραση mantoux να επαναληφθεί μία εβδομάδα μετά.

Ορισμένες κατηγορίες ατόμων με αυξημένη έκθεση πρέπει να εμβολιάζονται με το εμβόλιο.