Το σημερινό Χαλάνδρι αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους Δήμους της Αττικής. Ένα πλήθος από μοντέρνα και παλαιότερα κτίσματα, φαρδείς κεντρικοί δρόμοι, μικρές και μεγάλες πλατείες, καθώς και ένα δραστήριο και ισχυρό εμπορικό κέντρο, συνθέτουν τα πολεοδομικά χαρακτηριστικά του Δήμου. Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν με την διακριτική τους παρουσία ένας αξιόλογος αριθμός αρχαίων ερειπίων που τα σεβάστηκε ο χρόνος και οι άνθρωποι.
Τα τμήματα του Ρωμαϊκού Υδραγωγείου, ο μνημειώδης Ρωμαϊκός τάφος της Μαρμαριώτισσας, οι εντοιχισμένες στο ναό της Ζωοδόχου Πηγής επιτύμβιες στήλες των Ελληνικών χρόνων, τα εντοιχισμένα στο ναϊδριο του Αγίου Γεωργίου τμήματα παλαιοχριστιανικών μνημείων είναι κάποια από τα μνημεία αυτά.
Η περιοχή του Χαλανδρίου έχει κατοικηθεί από την προϊστορική ή πρωτοϊστορική Εποχή και λεγόταν «Φλύα» που σημαίνει εύκαρπη γη, πλούσια σε βλάστηση γη (ο λεξικογράφος Ησύχιος αναφέρει ότι «φλεί» σημαίνει ευκαρπεί, γέμει, πολυκαρπεί).
Μετονομάστηκε σε Χαλάνδρι κατά τη Μεσαιωνική περίοδο ή κατά την τουρκοκρατία και αν δεχθούμε αυτή τη θεωρία, οφείλει το όνομά του στον Τούρκο μεγαλογαιοκτήμονα της περιοχής, τον Χαλά. Γενικά όμως πιστεύεται ότι η ονομασία ανάγεται στους Βυζαντινούς χρόνους και σημαίνει κλίνη, κρεβάτι, μοναχικός κοιτώνας, ή μοναχική καλύβα και αυτό επειδή το ίδιο όνομα συναντιέται στη Λέσβο, στη Χίο, στην Ήλιδα και αλλού σε περιοχές αραιοκατοικημένες ή ερημωμένες.
Τα όρια της αρχαίας Φλύας, σύμφωνα με ιστορικούς του περασμένου αιώνα εκτείνονταν και στο μεγαλύτερο μέρος της σημερινής Αγίας Παρασκευής, της Φιλοθέης, του Ψυχικού και των Βριλησσίων.
Ανατρέχοντας σε ιστορικές πηγές και ευρήματα ανακαλύπτουμε ότι η Φλύα κατοικήθηκε σίγουρα την εποχή της Χαλκοκρατίας (2600-2000 π. Χ.), όπως και μικρούς οικισμούς τις «κώμες» στην Υστεροελλαδική εποχή (1550-1100 π.Χ.). Σκοτεινή παραμένει η περίοδος 1100-700 π. Χ., όπου το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού της Αττικής ζει γύρω από την Αθήνα, ως το σημερινό Μενίδι και τη Ν. Ιωνία. Κατά τους αρχαϊκούς χρόνους (700-500 π.Χ.) συνέβησαν στην Αττική ουσιώδεις πολιτικές μεταβολές που αφορούσαν φυσικά και την περιοχή του αρχαίου Χαλανδρίου. Έτσι, φτάνουμε στους κλασσικούς χρόνους όπου ανακαλύπτουμε επιφανείς πολίτες, όπως ο τραγικός Ευριπίδης, αλλά και ο στρατηγός Θεμιστοκλής να έλκουν την καταγωγή τους από την Φλύα.
Στους Ρωμαϊκούς και Πρωτοχριστιανικούς χρόνους η Φλύα, ακολουθώντας τη μοίρα της Αττικής λεηλατείται επανειλημμένως και ερημώνεται. Εδώ βρίσκουμε το μαυσωλείο της Μαρμαριώτισσας, όπου ένας μνημειώδης Ρωμαϊκός ατομικός ή οικογενειακός τάφος μετατρέπεται σε μικρό ναό. Το πότε ακριβώς επικράτησε ο Χριστιανισμός στη Φλύα αγνοείται, ωστόσο σύμφωνα με ιστορικές πηγές, για δεκαετίες μετά το θάνατο του Αυτοκράτορα Ιουλιανό τον Παραβάτη, αποτελεί μαζί με την Ελευσίνα τα μεγαλύτερα κέντρα ειδωλολατρικής θρησκείας, του τότε γνωστού κόσμου, θεωρείται όμως πιθανό αυτό να έγινε την εποχή του Ιουστινιανού, ο οποίος έλαβε εκτεταμένα κατασταλτικά μέτρα εναντίον κάθε άλλης θρησκείας.
Κατά τη διάρκεια των Βυζαντινών χρόνων και της Τουρκοκρατίας αλλά και την απαρχή της συγκρότησης σύγχρονου Ελληνικού κράτους, δεν υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις και εξακριβωμένα στοιχεία για την περιοχή του Χαλανδρίου, κάτι που σημαίνει ότι βιώνει μια μακριά περίοδο υποβάθμισης και πιθανόν ερήμωσης, ακολουθώντας την τύχη της Αθήνας, που αριθμούσε 8 χιλιάδες κατοίκους τότε. Έτσι, γίνεται κατανοητό και πόσο αραιοκατοικημένο ήταν το Χαλάνδρι.
Ωστόσο υπάρχουν αναφορές ότι αποσπάσματα που δρούσαν στην ευρύτερη περιοχή Χαλανδρίου, συνέδραμαν στην Επανάσταση του 1821 και συμμετείχαν στην πολιορκία της Ακρόπολης.