Το Χαλάνδρι επικεφαλής του URBACT – Δικτύου Πόλεων Hydro-Heritage
Η πόλη του Χαλανδρίου δεν περίμενε πολύ μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος Cultural HIDRANT για ξεκινήσει ένα νέο έργο που αφορά τη μετάδοση και επέκταση της καινοτόμας τεχνογνωσίας και μεθοδολογίας του προγράμματος αυτού. Καθώς ολοκληρωνόταν το Cultural HIDRANT, ο Δήμος Χαλανδρίου υπέβαλε αίτηση για να είναι επικεφαλής σε Δίκτυο Μεταφοράς Καινοτομίας σε πρόσκληση του οργανισμού της ΕΕ, URBACT. Η πρόσκληση αφορούσε πόλεις που έχουν υλοποιήσει προγράμματα UIA και που αναδείχθηκαν ως ‘καλά παραδείγματα’ αστικής καινοτομίας σε διάφορους τομείς, και που ήθελαν να μοιραστούν τις γνώσεις τους με άλλες ευρωπαϊκές πόλεις που αντιμετωπίζουν παρόμοιες προκλήσεις. Ο Δήμος Χαλανδρίου, βασισμένος στην καινοτόμο ολοκληρωμένη και συμμετοχική προσέγγιση και αποτελέσματα του, χρηματοδοτούμενου από το UIA, έργου Cultural HIDRANT, εξέφρασε τον περασμένο Ιανουάριο το ενδιαφέρον του να σχηματίσει και να ηγηθεί ενός URBACT Δικτύου Μεταφοράς Καινοτομίας. Πάνω από δώδεκα ευρωπαϊκές πόλεις εξέφρασαν το ενδιαφέρον τους να ενταχθούν σε ένα τέτοιο δίκτυο και να μάθουν από την περίπτωση του Χαλανδρίου και του Cultural HIDRANT. Μετά από μια απαιτητική διαδικασία επιλογής, το Χαλάνδρι και 5 ακόμη πόλεις, από την ΕΕ και υποψήφιες χώρες μέλη της ΕΕ, υπέβαλαν το Μάρτιο του 2024 κοινή πρόταση στο URBACT: το Δίκτυο Πόλεων Hydro-Heritage (Υδρογονικής Κληρονομιάς).
Σκοπός του Hydro-Heritage Cities είναι η προσαρμογή της τεχνογνωσίας του Cultural H.ID.RA.N.T. σε ποικίλα τοπικά αστικά πλαίσια και συνθήκες. Το δίκτυο αποτελείται από τις πόλεις Ρώμη – Ιταλία, Έλτσε – Ισπανία, Σέρπα – Πορτογαλία, Roeselare – Βέλγιο και Sombor – Σερβία. Πόλεις διαφορετικών μεγεθών, από αστική μητρόπολη έως ημιαστικές πόλεις, και διαφορετικών δυνατοτήτων οικονομικής ανάπτυξης. Ωστόσο, όλες μοιράζονται και ενδιαφέρονται για την αναζωογόνηση μερών της πολιτιστικής κληρονομιάς τους που σχετίζονται με το στοιχείο του νερού και τη διαχείριση του, από αρχαία/μεσαιωνικά υδραγωγεία και νερόμυλους μέχρι κανάλια της (πρώιμης) βιομηχανικής εποχής. Πόλεις των οποίων η ιστορία και ανάπτυξη έχει διαμορφωθεί μέσα από, και διαμορφώσει, τη σχέση τους με τη διαχείριση των υδάτινων πόρων τους. Δημοτικές αρχές δηλαδή που θέλουν να αξιοποιήσουν, προσαρμόσουν και επεκτείνουν περαιτέρω την μέθοδο και πρακτικές του Χαλανδρίου για την αναγέννηση του Αδριάνειου υδραγωγείου και την επανένταξη του στην σύγχρονη ζωή της πόλης σαν πρότασης βιώσιμης αστικής ανάπτυξης.
Στα τέλη Ιουνίου τα καλά νέα έφτασαν με email. Η πρότασή μας είχε γίνει αποδεκτή και το Δίκτυο Πόλεων Hydro-Heritage ήταν ένα από τα δέκα Δίκτυα Μεταφοράς Καινοτομίας που εγκρίθηκαν για χρηματοδότηση, σχεδόν 500.000 ευρώ έκαστο, από το URBACT. Οι εργασίες του Δικτύου ξεκίνησαν την 1η Οκτωβρίου σε συνάντηση/εργαστήρια του URBACT στο Παρίσι, όπου όλα τα νέα δίκτυα πήραν μέρος σε εργαστήρια εξοικείωσης με τη μέθοδο εργασίας URBACT για επιτυχημένη μεταφορά γνώσης μεταξύ πόλεων.
Η διαδικασία μεταφοράς καινοτομίας, η οποία διαρκεί δύο χρόνια, στοχεύει να επιτρέψει στις πέντε πόλεις που απευθύνεται την ανάπτυξη ενός βιώσιμου επενδυτικού σχεδίου για την αναζωογόνηση σημείων της πολιτιστικής τους και υδατικής κληρονομιάς σε συνεργασία με τοπικούς ενδιαφερόμενους φορείς και κοινότητες. Ο ρόλος του Χαλανδρίου είναι κομβικός σε αυτή τη διαδικασία. Το κύριο καθήκον του, σε συνεργασία με την εμπειρογνώμονα του URBACT για το δίκτυο Hydro-Heritage, είναι ο διαμοιρασμός της μεθόδου εργασίας του Cultural HIDRANT για την πετυχημένη προσαρμογή της στις άλλες πόλεις. Επιπλέον, το Χαλάνδρι, με τη συμβολή της υπό σύσταση τοπικής ομάδας URBACT, πρέπει να αναπτύξει το δικό του Σχέδιο Συνέχειας για την περαιτέρω ανάπτυξη και αξιοποίηση των έργων του Cultural HIDRANT, ή, στοιχείων του.
Υπάρχουν τρία στάδια που καθορίζουν τη διαδικασία URBACT για μεταφορά γνώσης και εμπειρίας. Το πρώτο εστιάζει στην κατανόηση και τη βαθιά κατάδυση στην «καλή πρακτική» που πρέπει να υιοθετηθεί, δηλαδή στην τεχνογνωσία του Cultural HIDRANT. Αυτή η διαδικασία θα κορυφωθεί με επιτόπιες επισκέψεις όλων των πόλεων του Δικτύου στο Χαλάνδρι και ολοήμερα εργαστήρια που θα πραγματοποιηθούν στις 16-17 Ιανουαρίου 2025. Κατά τη διάρκεια της πρώτης φάσης κάθε πόλη οφείλει επίσης να σχηματίσει την Τοπική Ομάδα URBACT και να περιγράψει την αρχική ιδέα για τη διαμόρφωση του επενδυτικού της σχεδίου. Η δεύτερη φάση, που διαρκεί ένα χρόνο, είναι αφιερωμένη στη σύνταξη και πιλοτική εφαρμογή του επενδυτικού σχεδίου από κάθε πόλη, ή του σχεδίου συνέχειας για το Χαλάνδρι. Σε αυτό το στάδιο θα διοργανωθούν επισκέψεις και ανταλλαγές μεταξύ των 6 πόλεων καθώς και τοπικές εκδηλώσεις και εργαστήρια με τη συμμετοχή και συμβολή όλων των μελών της Τοπικής Ομάδας URBACT, εμπειρογνωμόνων και άλλων ειδικών. Τέλος, το τελευταίο στάδιο αφορά την οριστικοποίηση των προτεινόμενων σχεδίων και των οδικών χαρτών για την υλοποίηση κάθε σχεδίου επενδύσεων ή πλάνου συνέχειας.
Το Δίκτυο URBACT – Hydro-Heritage παρέχει στην πόλη του Χαλάνδρι μια διπλή ευκαιρία. Πρώτον, την ευκαιρία να μοιραστούμε και να δοκιμάσουμε την τεχνογνωσία και τη μεθοδολογία που χρησιμοποιήθηκε κατά τη διάρκεια του Cultural HIDRANT σε διαφορετικά πλαίσια. Μέσω αυτής της διαδικασίας το Χαλάνδρι διευρύνει τις διαδημοτικές και διεθνείς του συνεργασίες και πηγές ανταλλαγής γνώσεων όσων αφορά ζητήματα αστικού σχεδιασμού και ανάπτυξης από άλλες ευρωπαϊκές πόλεις. Η θέση του επικεφαλής σε ένα δίκτυο URBACT ευρωπαϊκών πόλεων αποτελεί μια πρωτόγνωρη εμπειρία για το Δήμο Χαλανδρίου και μαζί με την ευθύνη που φέρει, φέρνει καρπούς και ευκαιρίες για την αύξηση των επιχειρησιακών ικανοτήτων του δήμου και αναγνώρισης του Χαλανδρίου ως καινοτόμου πόλης. Η δεύτερη ευκαιρία σχετίζεται ακριβώς με αυτόν τον στόχο. Το σχέδιο συνέχειας του Χαλανδρίου αφορά τη σύνταξη και προετοιμασία ενός σχεδίου και δημιουργίας συνθηκών (και χρηματοδοτικών) και υποδομών (τεχνολογικών, ανθρώπινων κλπ.) που θα καταστήσει την ολοκληρωμένη και συμμετοχική μέθοδο του Cultural HIDRANT προσιτή και οικεία σε διάφορους τομείς διαχείρισης αστικών πόρων με στόχο την χάραξη αστικών πολιτικών στηριγμένων σε σαφή δεδομένα και τοπικές δυνατότητες. Προς αυτή την κατεύθυνση έχει ξεκινήσει η διαδικασία συγκρότησης της Τοπικής Ομάδας URBACT του Χαλανδρίου, που θα διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση του Σχεδίου Συνέχειας και θα αποφασίσει για τη (μικρής εμβέλειας) πιλοτική δοκιμασία στα πεδία συνδυασμένης διαχείρισης πολιτιστικής κληρονομιάς και περιβάλλοντος.
Συνολικά, το δίκτυο μεταφοράς γνώσης URBACT – Hydro-Heritage Cities στοχεύει να τροποποιήσει, να δοκιμάσει και να βελτιστοποιήσει το μοντέλο του Cultural HIDRANT ως πρότυπο προσέγγισης και αναγέννησης στοιχείων πολιτιστικής κληρονομιάς σχετιζόμενων με το νερό, ικανού να ανταποκριθεί και εφαρμοστεί σε διαφορετικά αστικά περιβάλλοντα, για την προώθηση ολοκληρωμένων και βιώσιμων αστικών πολιτικών με γνώμονα την κοινότητα, αλλά και ως εργαλείο αντιμετώπισης των σύγχρονων προκλήσεων της αστικής ανάπτυξης και της κλιματικής αλλαγής.
